Hoera, het is gelukt om een aantal programma’s die op een VHS-band stonden te ‘redden’, ofwel: te digitaliseren. De serie ‘Schrijvers over de oorlog’ is gemaakt door mijn vader, in 1990, voor de schooltelevisie. Hij interviewde schrijvers en verzetslieden, die inmiddels al niet meer leven, evenmin als hijzelf.

Natuurlijk is het voor mij en mijn familie waardevol om dit terug te zien en zijn stem ook weer te horen, maar volgens mij is deze  programmaserie ook interessant voor vele anderen. De thematiek van de oorlog – en het verzet – wordt vanuit diverse oogpunten  belicht en wat het boeiend maakt, zijn de persoonlijke invalshoeken die tot deze bekende boeken hebben geleid.

‘Wierook en tranen’ van Ward Ruyslinck, die zelf een 9-jarig jongetje was toen de oorlog begon en moeite had om zijn geloof in God te rijmen met de gebeurtenissen – een universeel verschijnsel…
Of Vestdijk, die nota bene vlak na de oorlog de draak durfde te steken met een groepje verzetslieden, die nogal klungelig te werk gaan in zijn boek ‘Pastorale 1943’, waarmee hij lijnrecht tegenover Theun de Vries kwam te staan, die ‘Het meisje met het rode haar’ schreef, over Hannie Schaft. Dan Harry Mulisch, die de kunst verstond om in zijn perfect gestileerde roman  ‘De Aanslag’ – met de thematiek van ‘schuld en verantwoordelijkheid’ – afstand te nemen van de gebeurtenissen (en bijbehorende emoties) om te laten zien hoe een gebeurtenis – een aanslag – een levenslange impact heeft. En de persoonlijke, psychologische worsteling die Hermans zo sterk neerzette in De donkere kamer van Damokles: Een held willen zijn…

Hadden we dat allemaal niet een beetje van de week, dat we ons identificeerden met de grote held Peter R. de Vries? 

Op een of andere manier ben ik nooit zo bezig geweest met de oorlog en al die (heldhaftige en romantische) verhalen daarover. ‘Alsof er niet meer gebeurt in het leven…’ dacht ik dan, ‘men blijft ‘hangen’ in het verleden’. Natuurlijk was er ook tijd nodig om een en ander te verwerken. Zo gaat dat. En gek genoeg is dat denk ik NU meer dan ooit noodzakelijk. Bepaalde elementen zien we opnieuw tevoorschijn komen. Een aanslag… maar ook een grote groep mensen, die zichzelf beschouwt als ‘verzet’… min of meer ‘in oorlog’  met de regering èn met een groot deel van de samenleving.

Je kunt je – zeker als je bovenstaande serie gezien hebt – wel afvragen:

Die rechtlijnigheid, dat vastomlijnde idee van ‘dat is goed en dat is fout’, is het wel zo zwart-wit? 

Ten tweede: Pas op het fascisme. Dat is een zeer gevaarlijke stroming, die niet terugdeinst voor geweld, uitsluit, bestaat op basis van een vijandsbeeld en de onderbuikgevoelens van mensen aanwakkert en vandaaruit, vanuit onvrede mobiliseert en handelt. Daar wil je als weldenkend en vredelievend mens niet bij horen, maar daar kan je in terecht komen als je niet goed oplet…

Ik heb een paar goede richtlijnen:

– Loop niemand achterna, geloof niets, wees alleen je (ware) Zelf trouw (dus niet je ego) en dat is Vrede. Je Ware Zelf is Vrede, is Liefde. De enige weg. En dat gaat niet samen met een zo negatief wereldbeeld of vijandsbeeld, met het denken in complotten en met beschuldigen, want dat is ‘gevangen’ in de dualiteit zitten.

– Laat je niet leiden door je (onverwerkte?) emoties (onderbuikgevoelens), door frustratie, boosheid of negatieve gedachtepatronen. Clean en clear jezelf, elke dag opnieuw. Ruim die negativiteit in je gedachten en gevoelens op.

– Stop eens met beschuldigen, de schuld geven of je schuldig voelen. Dat zijn allemaal ontwijkende patronen, die om de essentie heendraaien en niks oplossen, enkel ‘projectie’. Tot je het ziet…

– Als je in Liefde aanwezig blijft, sta je erboven. Heb je kracht en macht. Wees je ook bewust van het creërende effect. Waar je de aandacht op richt… groeit! Waar je tegen vecht versterk je en geef je juist macht.

Zelfs al ben je ervan overtuigd dat je aan de ‘goeie’ kant staat, dat ‘goed’ en ‘kwaad’ is altijd subjectief. In oorlogssituaties heeft niemand gelijk. Het biedt wel gelegenheid om te groeien en te leren.

– Ga met jezelf aan de slag. Verwerken doe je ‘binnendoor’, door te groeien in bewustzijn. Niet door je pijlen te richten op anderen, die iets ‘fout’ hebben gedaan in jouw ogen.

Onthoud altijd:

‘It is in the eye of the beholder.’

ofwel:

It takes One to see One.