“Zitten wij niet nog steeds gevangen met z’n allen?” vroeg iemand, die beweerde dat er studies waren gedaan naar het menselijk gedrag in de concentratiekampen en suggereerde dat er een bepaald plan, een georganiseerd en welbewust systeem werkzaam was, waarbij een bepaalde elite dan de touwtjes in handen had. Zulke ideeën wuif ik radicaal weg, ik ga niet mee in zulke gedachten, want als je daarin gelooft geef je dat macht, maak je jezelf tot slachtoffer en leg je de verantwoordelijkheid buiten jezelf. We zitten misschien wel gevangen, er is ook wel sprake van een systeem, maar dat is ontstaan in de loop tijd en daar zijn we onderdeel van. Maar waar we in gevangen zitten, zijn onze eigen beperkte ideeën, bij voorbeeld het idee dat we machteloos zijn en onze eigen situatie niet kunnen veranderen.
Natuurlijk hebben we te maken met regels en systemen, maar ondertussen is de wereld een afspiegeling van onszelf. Ook de politiek en de media lopen per definitie achter de ontwikkelingen aan, want veranderingen beginnen bij onszelf. Willen we ‘het systeem’ veranderen, dan kunnen we er beter eerst zelf eens anders naar kijken. Het is onwetendheid om te denken dat je slachtoffer bent, om anderen de schuld te geven en de strijd gaat je niet helpen, je maakt het erger, je versterkt dat waar je mee strijdt. De ‘macht’ buiten onszelf heeft macht omdat wij het zoveel macht geven.
Jezelf bevrijden is innerlijk ‘werk’. Hoeveel macht ken jij toe aan situaties, omstandigheden, anderen? Probeer te herkennen dat het een machteloos deel van jezelf is, een terrein waar je nog geen goed zicht op heb. Bijvoorbeeld: iemand wil iets van je en jij wil dat niet. Durf je ‘nee’ te zeggen? Voel je een strijd? Voel je je schuldig als je het niet doet? Cijfer je jezelf liever weg? Word je boos?
En wat nou als die ander een deel van jouzelf is, een deel vertolkt waar je je nog niet bewust van bent? Bijvoorbeeld het deel in jou dat vindt dat hij anderen tegemoet moet komen en bang is om voor zichzelf te kiezen – want dat ‘mag’ niet, voor jezelf opkomen. Dat kan, want we hebben in onszelf die tweestrijd: mag ik doen wat ik graag wil of ‘moet ik’….
Daarom heb ik het steeds over genieten, doen waar je blij van wordt, naar jezelf luisteren, je innerlijke stem, die je de weg wijst, keuzes maken, doe wat je doet met hart en ziel, niet met tegenzin. In ons hoofd zitten de bezwaren, vanuit ons eigen hoofd komen altijd alle ‘maren’. En die worden vertolkt door de buitenwereld. En soms is die strijd, de onderdrukking van wat je werkelijk wilt, wat je ziel wil, nuttig, omdat de stem in jou daardoor sterker wordt en je juist heel duidelijk maakt wat je wel en niet wil. Je zal altijd beloond worden als je naar je ziel luistert. Als je jezelf trouw bent. Als je in jezelf gelooft. Als je keuzes maakt, die het beste uit jou boven halen.
Dat is waar we nog niet zo erg op vertrouwen. Vanuit angst maken we andere keuzes. De angst dat we het niet kunnen, niet redden, niet goed doen. Keuzes vanuit angst voelen lang zo goed niet als keuzes vanuit kracht. Een mooie maatstaf om te hanteren voor jezelf: Handel ik vanuit mijn angst of vanuit mijn kracht? In onszelf zijn allerlei mechanismen werkzaam om die kracht in te dammen, omdat we er zelf bang voor zijn. Omdat we onszelf niet zien zoals we zijn. En voor het gemak projecteren we dat op de buitenwereld.
Er zijn een aantal fenomenen die daarop wijzen. Behalve dat slachtoffergevoel en schuldgevoel of ‘schuld geven’ ook jaloezie en perfectionisme. En je kunt het zo aanpakken: Ze wijzen je de weg! Waar je jaloers op bent, vertelt je wat je eigenlijk wel zou willen, maar niet doet, omdat je denkt dat het niet voor jou is weggelegd. Je denkt dat het onbereikbaar is voor jou. Het gaat over je zelfbeeld. Richt de aandacht op jezelf in plaats van op die ander en ga ermee aan de slag. Je bent jaloers omdat je het zelf niet doet, niet de sprong waagt. Als je dat wel doet, ben je niet jaloers meer.
Perfectionisme is ook een interessante, ik las het in The Artist’s Way van Julia Cameron. Perfectionisme is een verkapt excuus om het niet te doen. Het is nooit goed genoeg, angst dus. Uitstelgedrag. Nooit klaar zijn, nooit tevreden zijn, iets dat al goed is nog een kritisch bekijken en ja, de innerlijke criticus vindt altijd wel iets dat nog niet goed genoeg is. Hij belemmert de spontaniteit, de vrije stroom, het is een vijand van de creativiteit. Ik vind het een hele interessante, want ik herken ‘m. Ik heb er ook een handje van om nooit klaar te zijn of nog niet helemaal 100% tevreden of maak iets net niet af, als het gaat om mijn eigen werk.Als ik gewoon lekker bezig ben, heb ik er geen last van, dan stroomt het wel, heb ik er plezier in en gaat het makkelijk, vanzelf. Maar als ik denk klaar te zijn, dan kan het zijn dat-ie opduikt om even korte metten maken met mijn euforie. Als ik niet oplet… maar nu we dat weten, kunnen we hem de baas blijven.
Heel fijn om mezelf daar op te betrappen. Ik dacht dat het te maken had met het creëren dat altijd doorgaat, nooit klaar is, ik ben heel goed in iets nieuws beginnen, iets van de grond tillen, in gang zetten, maar ik hou niet van afronden. Ook niet van afscheid nemen. Dat kan allemaal wel wezen, maar perfectionisme speelt hierbij zeker een rol. Pas als je je daarvan bewust bent, kan je dat patroon veranderen.
Het zijn dus allemaal onbewuste delen, ego-delen. Al die stukjes ontdekken, zien, maakt je steeds meer vrij. En alles is ons daarbij behulpzaam. Vooral de buitenwereld. Die toont je je eigen onbewuste delen, het vraagt alleen wel bereidheid er zo naar te kijken. Waar je je aan ergert, vertelt je iets over jezelf.
Misschien heeft niet iedereen die drang naar vrijheid, dat vraag ik me wel eens af. Maar ik kan me niet voorstellen dat dat echt zo is. Angst staat de vrijheidsdrang in de weg, dat wel, maar de ziel wil altijd vrij zijn. Lijkt mij. Nee, die is vrij. Dat is het.
En dan nu het mooiste deel van dit verhaal, iets wat ik inmiddels echt zeker weet: Als je vanuit je ziel leeft, in verbinding, vanuit je hart, dan gaat alles goed. En ja, het vraagt om moed, om lef, zeker. Maar je hoeft niet bang te zijn dat je het niet redt. Je wordt er allereerst veel sterker van, je voelt je gedragen, het hele universum werkt met je mee, want vanuit je ziel ben je verbonden met dat grote geheel, dat een en al ondersteunend is. Voedend, stimulerend, inspirerend. Misschien vraagt het je de controle los te laten (die tenslotte ook alleen maar uit angst voortkomt), maar je zal verbaasd zijn wat er voor terugkomt. Als je jezelf de ruimte geeft om te doen wat je vreugde geeft, waar je blij van wordt, waar je bloed sneller van gaat stromen, dan ontstaat er ook meer ruimte, dan openbaren zich de mogelijkheden. In alle opzichten. Ook financieel bijvoorbeeld, hoewel je dat rationeel niet kunt verklaren. Wel mag je jezelf daarvoor toestemming geven, want de overtuiging dat je alleen door ploeteren en hard werken, opoffering van je idealen en dromen, gehoorzamen en jezelf ontrouw zijn, zou kunnen bestaan, die zit diep geworteld. En dat is nou precies onze gevangenis. Waarvan we vandaag nog de deur open kunnen zetten.
Je weet wel, ‘find the Kingdom of Heaven’ eerst en de rest zal volgen. The Kingdom of Heaven, weet je waar je die kunt vinden? Daar waar je ook je vreugde vindt, waar je vrij bent, helemaal jezelf bent, waar je je geen zorgen maakt, waar je vertrouwen wacht, het is niet ver weg, het is dichtbij: In jezelf!